Twa debútantes yn Frysk poëzijlân
Twa debútantes yn Frysk poëzijlân
DE HOMMERTS- Koartlyn binne der twa bondels mei frysktalige poëzij útkommen. ‘Goeie is it wachtwurd’, fan Janneke Spoelstra en ‘De skaadfrou’, fan Klaske Hiemstra. De bondel fan Spoelstra is útjûn troch Utjouwerij Frysk en Frij en dy fan Hiemstra ferskynde bij Venus.
Fan beide froulju kaam noch net earder in poëzijbondel út.
Janneke Spoelstra (1962, Hijum) publisearret al sûnt 1902 fersen yn ferskate Fryske tydskriften. It ienfâldige mar kreas útjûne boekje dat no ferskynd is, hat yn dy sin dan ek wol wat wei fan in sammelbondel. Fan de 43 fersen dy’t yn dizze bondel opnommen binne, waarden der mar leafst 37 fersen earder publisearre! “Guon fan de earder publisearre fersen hawwe sûnttiid lytse of grutte feoarings ûndergien”, skriuwt de dichteres achter yn de bondel. Mei oare wurden, Spoelstra is hiel soarchfâldich mei har fersen omgien, foardat se it yn boekfoarm útjûn hat. De fersen binne oars net yn gronologise folchoarder yn dizze bondel opnommen. Spoelstra hat der foar keazen om de fersen yn fiif skiften yn te dielen: ‘Wa docht mei roverke’( 6 fersen); ‘De hing-glider’ (8) ; ‘De oerloop’ (10) ; ‘Skuorde greide’ (8) en ‘Dropkes foar de ferliezers’ (11).
Spoelstra skriuwt tagonklike sfearfolle poëzij mei hjir en dêr in heech anekdoatys gehalte. Yn dizze fersen dan ek ‘bergen jeugdoantinkens en ferfleine dreamen’, sa’t de dichteres skriuwt. It fers ‘Blierherne’, is in foarbyld fan sa’n boartlik anekdoatys fers:
Blierherne
Read dak tusken de dunen
sân dat troch de fingers glied
tusken teannen skjirre
fan bern fan ‘e klaai.
Oan lange tafels ieten wij
út pannen dy’t troch
trije memmen folsean wiene
master lake myld om fiten.
Advokaatjes op reis
tiereliereliere, Berend Botjes
út farren, komme noait
werom, tierelierelom.
De toan fan dizze fersen is licht, bij it lakonike om’t ôf, mar dizze poëzij is wol mei leafde skreaun. Om dat it ferline in boarne is wêr’t Spoelstra út put, is it net sa ferwûnderlik dat in protte fersen yn ’e doetiid skreaun binne.
Hiel moai fyn ik de fersen dy’t as ûnderwerp de seksuële bewustwurding fan in lesbiëne ta ûnderwerp haw. Op subtile wize (be-) skriuwt Spoelstra oer dat proses, oer de coming-out yn it fers paad:
Paad
Earst haw ik it
ferteld oan ’t paad
dat ik mei buorbern
delrûn nei skoalle
nei hûs bij beppe
har wite hân lâns
Lou syn koal
en Bram syn kij
dat tusken berms
dreamen heinde
fan dij en mij.
De fersen fan Spoelstra binne earlik, hawwe hjir en dêr wol wat wei fan dagboekfragminten yn poëzijfoarm. It is yn alle gefallen oprjocht sa’t Spoelstra skriuwt, har gedichten hawwe sûndermis in eigen lûd. Oan literêre babbelegûchjes hat dizze dichteres it mier.
De skaadfrou
Klaske Hiemstra ( 1954) debútearret as dichteres mei de bondel ‘De skaadfrou’. De titel fan dit wol hiel ienfâldich troch Venus útjûne bondeltsje refearret nei ’t lyknammige fers:
De skaadfrou
gjin skjirre knipt de skaadfrou
fan my ôf
gjin stien koe swierder wêze
myn rêch wurdt nea wer rjocht
sa’t hy ea wie
yn myn strieljend jonge jierren
wurdt nea sa rjocht
as dyn rêch is
mar ik bin de skaadfrou
drage kin
leavje kin
foar altyd by my hâlde kin
De 31 fersen dy’t Hiemstra foar har debútbondel bondele hat, binne foar it meastepart skreaun tusken 2000 en 2002. Hiemstra debútearret op lette(re) leeftyd en lykas bij Spoelstra ek yn dizze bondel weromsjen nei it ferline. In moai fers fyn ik sfearfolle poeiermolke:
Poeiermolke
de wyn dondert troch
de tunen fan ús rychje
ik hear it kreakjen fan hout:
it sket, de beammen
kin ús beam om heit?
heit tinkt fan net
it boldert om ús glêzen
wy sitte deun by inoar
om te skûljen
mem seit it skom stiet no
op ’e weagen fan ’e mar
se jout ús poeiermolke
wy hoege noch net op bêd
de radio seit moarn better waar
hawar dêr wy ús
dan ek wol wer mei
Gjin spektakulêre poëzij, gjin fersen dy’t lang yn it ûnthâld hingjen bliuwe, koartsein in sljochweihinne bondeltsje. Punt út.
Henk van der Veer
Janneke Spoelstra: Goeie is it wachtwurd, gedichten. Utjouwerij Frysk en Frij, € 12,-
Klaske Hiemstra: De skaadfrou, gedichten. Utjouwerij Venus, € 7,50
Sneeker Nieuwsblad, 22-04-04
|
 |
