| |
 |
17 ňktober om 08:47 |
| |
Kollum Omrop Fryslân, 17 ňktober
‘De Verdwenen Gemeenschap’
De Verdwenen Gemeenschap is de titel fan un nieuw Joads monument dat beeldend kunstenaar Piet Cohen maakt het. Ut mut un plakje krije in de Wide Burchstraat fan Sneek, op ut plak dęr’t oait de synagoge stond:
Sneker sjoel
toen barbaren met learzens fan haute design en glimmend
op dy earste november saterdachmiddach fan 1944
ut Joadse heilechdom an de Wide Burchstraat binnen stampten
om ut interieur fan de synagoge stompsinnech te fernielen
grouwe stienen deur de glas-in-load-rúten keilden
sweech de sjofa, de kleine ramshoarn
doofde ut licht in de negenarmege kandelaar, de menora
wurdde ut foargoëd stil en dúster in ut hart fan de Sneker binnenstad
sufeul jaar later herinnert un simpele grize Davidster
dat der hier oait un eenfoudege Jidise gemeenskap was
Over dat monument gaat ut, de grize Davidster, dy’t nyt as sudanech siën wurdt, dęr’t minsen op sitten gaan, fytsen teugen ansette en nyt respektfol behandele. Feul Snekers wete selfs nyt eens dat de Davidster ut plak markeart węr’t oait de synagoge stond. Dat kan fanself nyt en dęrom mut der un ander mounument komme, dat wel opfalt.
Dat het Piet Cohen nou ontwurpen. Oulopen week binne Marcel Wallage, Matthijs Graafland en ik naar búten kommen met de plannen. We hewwe dęr un stichting foar oprichten dy’t der foar sňrge mut dat ut monument der ok echt komt. Ik sit der gyn tel over in, dat gaat gebeuren.
Op 9 november hewwe we de presentasy fan ut beoogde monument. Dy datum is gyn toefal, immers op dy dach wurdt de Reichspogromnacht ňftewel de Kristallnacht herdacht. In dy swarte nacht fernielden de nazi’s synagogen, Joadse bedriëven en woanings.
Earder stond un ander monument, dat met de namen fan de fermoarde Sneker Joaden al op ut plak dęr’t de Davidstien nou staat. Ok dat monument wurdde om reden fan fandalisme ferplaatst, naar de Stadhústún.
Ut kan nyt anders dan dat dit monument echt op ut plak fan de eardere synagoge staan mut, mar nňch us wel herkenber.
“Als een heiligdom niet meer bestaat, verwoest is, blijft altijd nog iets bestaan van de heiligheid van de plaats”, sei opperrabbijn Belinger op 4 mei 1972 bij de onthulling fan de Davidster. Dit plak ferdiënd dus un beter gedenkteken, dęr wil ik mij met de al noemde mannen graach foar insette.
Krekt nou in un tiid dat ut antisemitisme de kňp wear opsteekt. Onwetenheid en onferskillecheid binne un groate bedriging foar un wezenlek onderdeel fan oans geskiedenis.
Bliëf waaksem!
|
| |
