| |
 |
13 november om 21:28 |
| |
En toch willen we liever hier blijven
Gistermiddach bij de boekpresentasy fan Tjitte de Vries syn públikasy ‘En toch willen we liever hier blijven…’ weest.
In april 2020 hew ik un groat interview (coverstory) met Tjitte de Vries had. Toen fertelde hij mij al dat hij druk bezech was met ut skriëven fan bovenstaand boek. Tjitte en ik hewwe regelmatech mail/app-kontakt. Omdat mijn interesse bij ut onderwerp leit, ik mij met Marcel Wallage en Matthijs Graafland sterk maak foar ut nieuwe Joadse gedenkteken op ut plak dęr’t oait de Sneker synagoge stond, froech Tjitte mij om gister te spreken op de bijeenkomst. Bysňnder earfol en ik hew ut dan ok deen. Ik hew ut had over identiteit, węrbij’t ik ut fers dat ik un antal jaren leden foar Ids Boot skreven hew foarlas. Ferder de kollum dy’t mňrren te belústeren is bij Omrop Fryslân Radio.
Foardat we naar de saal gingen fan de boekanbieding speulde Jaap Mulder prachtige Klezmermúzyk. Earst solo, hij nam oans as un Rattenvanger van Hamelen met naar de saal, dęr’t syn soan Ruben op piano speulde. Ut klopte allemaal. Na un kňrte fideofoarstelling over de Landau’s en ut tňt staankommen fan ut boek fňlgde de toespraak fan Tjitte en dęrna de anbieding fan ut boek an de dry broers fan Tjitte.
Heel bysňnder fond ik dat alle anwezegen, naast ut boek un bonbon kregen, na ut resept fan de gebr. Landau!
“We zijn allemaal nogal zoetekauwen bij de familie De Vries…Waarop futdaleks de opmerking maakte wurde : ‘En diabetes!’ Hearleke húmňr.
Ut gebou dęr’t we gister waren, staat an de Henri Polaklaan. Ut is bekend onder de naam: De Burcht van Berlage is het oudste vakbondsgebouw van Nederland. Het is ontworpen door Hendrik Petrus Berlage in opdracht van de Algemene Nederlandse Diamantbewerkersbond (ANDB) in 1899-1900. Het staat aan de Henri Polaklaan 9 in de Plantage in Amsterdam, vlak bij Artis. Vanaf 1991 was een aantal jaren het Vakbondsmuseum in de Burcht gevestigd.
Vóór de restauratie van 2008 is het merendeel van de collectie van het museum overgedragen aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Sinds 2011 is een onderzoeks- en documentatiecentrum van de Nederlandse vakbeweging in het gebouw gevestigd.
De ANDB ontwikkelde zich onder het voorzitterschap van Henri Polak tot de eerste 'moderne' vakbond van Nederland. Met het gebouw wilde Polak een monument voor de arbeidersbeweging tot stand brengen. In 1899 kreeg Berlage de opdracht het pand te ontwerpen. Hiervoor werkte hij samen met Richard Roland Holst die de muurschilderingen voor zijn rekening nam. Zo beeldde Roland Holst in de bestuurskamer in een drieluik de gewenste evenwichtige dagindeling voor de arbeiders uit: de Krachtige Uren van de Arbeid, de Zachte Uren van de Ontspanning en de Diepe Uren van de Slaap. Ook werkten andere kunstenaars mee in een kunststroming die gemeenschapskunst[2] wordt genoemd. Zo hangen in het monumentale trappenhuis lampen uit 1919 van Jan Eisenloeffel.
Bijzonder detail is dat Berlage zijn beursgebouw en de Burcht praktisch tegelijkertijd bouwde. Ook Roland Holst en de beeldhouwer Lambertus Zijl hebben in en aan beide gebouwen werk gemaakt.
[ bovenstaande Wikipedia!]
Al met al un hele kňtbere middach had! Bin ondertussen begonnen met lezen fan ut boek. Want dęr draait ut úteindelek om.
Achterflap boek:
Philip Landau en Sara Lewender waren mijn joodse grootouders, geboren in Polen. Ze woonden in de Plantage Franschelaan in Amsterdam, nu Henri Polaklaan. Ik heb ze niet gekend. Wie waren ze en hoe zag hun leven er in Amsterdam uit?
Philip ontmoette Sara in Danzig en verhuisde met haar naar Lübeck. Broer Abram Landau kwam met zijn vrouw Perel over uit Polen. Beide broers werkten er in de suikerindustrie. Toen het er voor hen niet langer veilig was, vertrokken ze in 1932 naar Amsterdam. Daar richtten ze de Chocolade en Suikerwerkfabriek Gebr. Landau op.
In Amsterdam kwamen de families Landau tot bloei, niets was er 'Voor Joden Verboden'. De broers leverden bonbons en marsepein aan De Bijenkorf en de HEMA. Abram was voorzitter van de Jiddische culturele arbeidersvereniging Anski, Philip was er toneelspeler. Hun vrouwen waren actief in het sociale leven, ze ontvingen thuis vele gasten.
Dit verhaal geeft een beeld van de gelukkige, vooroorlogse tijd van de familie Landau in Amsterdam. En van de dappere mensen, die hen in oorlogstijd met gevaar voor eigen leven hielpen. Het is gebaseerd op persoonlijke documenten: krabbeltjes, ansichtkaarten, brieven uit Westerbork en briefkaarten van broer Benjamin Landau uit het getto van Lodz, waarin hij schreeuwde om hulp. Zijn zoon stemde in met publicatie '…opdat velen het lezen.'
Tjitte de Vries (Sneek, 1951) studeerde rechten in Groningen. Werkte 35 jaar bij de provincie Groningen als milieuadviseur. Groeide op met een Joodse moeder en gereformeerde vader. Na vier jaar onderzoek naar zijn Joodse familieleden begrijpt hij pas nu dat '…niet het leven het hoogste goed is, maar recht en rechtvaardigheid', een zin die hem bijbleef van zijn rechtenstudie.
 |
| |
