 |
|
|
|
 |
|
|
|
| |
 |
25 febrewary om 19:53 |
| |
Coverstory febrewary 2024, GrootSneek
Titus de Wolff - Libbenslang boer op Flânsum
FLANSUM - Verhalenvertellers zijn overal te vinden. ‘Storytellers’ die hun omgeving vaak heel goed kennen, alles weten over de natuur en de aard van de mensen. Sommige ingrediënten uit die verhalen berusten op werkelijkheid; andere worden overtrokken en berusten op fantasie. Titus de Wolff uit Flânsum, een buurtschap aan een doodlopende weg aan de Hegedyk onder Raerd, richting Irnsum, is zo’n echte verhalenverteller.
Titus de Wolff (“fan 28 april 1947”, zegt hij) is al ‘libbenslang boer op Flânsum’, op Sathe De Flaeren, zo’n vijftien kilometer van Sneek vandaan. Daar woont de familie De Wolff (“mei twa f’s oan de ein fan’e namme, no?!”) dit jaar exact anderhalve eeuw. Dit wordt een bijzondere ontmoeting tussen een stadsjongen en een plattelander. Het klikt wonderwel. Een verslag…
Geen alledaags naambord
Als we de woonstee van Titus de Wolff naderen, staat er een paal met daarop aangegeven: ‘T de Wolff - Boerenmuseum Open? 06-… - Greidfűgelboer- Fryske Kij- Biodiversity - McCormick antiques - Wij doen aan agrarisch natuurbeheer’. Duidelijk geen alledaags naambord. Het maakt alleen maar nieuwsgieriger als we het erf oprijden en de auto hebben geparkeerd. De staldeur staat op een kier en binnen zien we een man in blauwe overall omscharrelen. Het blijkt, zoals uiteraard niet geheel onverwacht, boer Titus de Wolff te zijn. Hij is bezig met de watertoevoer voor de zwartbonte koeien die hij fokt, maar niet meer melkt. Er is enigszins malheur, maar het zal opgelost worden, laat de veefokker weten.
We worden gastvrij uitgenodigd om mee te komen naar de woonkamer van Titus. “Ik kin gjin kofje oanbiede, de stroom is der ôf”, verontschuldigt hij. Een glas Rivella met een stuk bruine reepkoek is het alternatief. Niks mis mee.
Standsverschil
Na de openingsvraag (Wa is Titus de Wolff?) begint de bewoner van Sathe De Flaeren (“Dy namme ha ík de pleats jűn”) te vetellen. Titus is de middelste zoon van drie kinderen uit het gezin van Jaring de Wolff en Berber Haringsma-de Wolff. Jaring de Wolff, een ambitieuze jonge boer die altijd vooropliep als het over agrarische ontwikkelingen in de landbouw ging. “We hiene al hiel gau in molkmasine en wiene ek de earsten dy’t in trekker oanskaften”, weet Titus zich nog te herinneren. Er zijn ook andere herinneringen: over hoe groot de invloed van de rooms-katholieke kerk in zijn jongensjaren nog was. Ook weet Titus nog over de standsverschillen die er in zijn jeugd nog waren (“Je hiene brulloften foar boeren en brulloften foar arbeiders”). Hij trekt die conclusie zonder er verder een waardeoordeel aan toe te voegen, of alleen: “Sa wie dat froeger, ik kin dat wol relativearje.” Ook bij z’n ouders was dat standsverschil te merken, vertelt Titus.
Rooms-katholiek
“Sa’k sei, wie ik de middelste. Us heit hie wol graach tsien bern ha wollen, mar dy kamen der net. Dokter en pastoar woene dat net lije omdat ús mem MS (Multiple sclerose – red.) krige. Doe’t ik der krekt wie, kaam dat oan’t ljocht. Dat der mochten gjin bern mear komme, mar ik krige dochs noch in suske. It is miskyn ek noch wol aardich om te fertellen dat ús pleats op’e grins fan twa doarpen stie. Diskant fan’e sleat hearde bij Jirnsum, dat ik bin offisjeel yn dat doarp berne. De oare kant fan’e sleat foel űnder Raerd. Letter is dat feroare en doe bin’k fan Jirnsumer dochs Rearder wurden, sűnder dat ik ferhúze bin. Ik ha myn hiele libben hjir wenne. As bern moasten wij wol nei de roomse skoalle yn Jirnsum. Dat roomse siet der bij ús thús goed yn. Wij háwwe wat mei de bleate knibbeltsjes op’e flier lein om it samar ris te sizzen. Nei myn sechtsjinde ha’k noait wer oan tsjerke dien.”
Dat roomse siet der bij ús thús goed yn
Titus de Wolff heeft – als verhalenverteller - ook een website, waarin hij godsdienst uitlegt “volgens praktisch boerenverstand. Al heel lang zie ik dat het begrijpen van godsdienst niet klopt. Mensen begrijpen het niet en gaan daardoor tegenstrijdig doen. Daarom wil ik mij nu gaan in zetten om mensen het godsdienstige gedrag beter te leren begrijpen”, staat op zijn website te lezen. “Ik kin dat net yn in pear wurden útlizze”, besluit hij dit onderwerp.
“Drege dingen”
De drie kinderen De Wolff liepen over ‘it âlde tsjerkepaad’ dwars door de weilanden naar Irnsum; ze waren daarmee de laatste generatie kinderen die dat deden. In regen en wind door de kletsnatte landerijen was bepaald geen pretje. Bij Catherina Tolsma, die een winkel had in de Wijde Steeg, mochten ze zich voor en na schooltijd omkleden. Later gingen ze ook wel op de fiets, maar dat was een heel eind omrijden want de Learewei (zoals de Hegedyk in de andere gemeente verder heette) was nog niet verhard. Dit staat te lezen in het boek dat Titus‘ zuster Sjoke over Flânsum schreef.
Titus vertelt dat hij geschiedenis boeiend vindt. “Mar,” zo zegt de bejaarde boer er meteen achteraan, “myn ferstân wurket oars as by de gemiddelde mins. Ik mei mij graach yn drege dingen ferdjipje: wat hat der hjir no krekt west? Myn ferstân wól dat no op ien of oare wize; oaren ha dat leau’k net. Al dy De Wolffen binne in bytsje oars as trochsneed”, weet Titus. “Jaring de Wolff hat in grutte saak yn Sint Ny;, in neef fan ús heit en Cees de Wolff fan’e wynműnen bij It Hearrenfean stiet ek yn’e Quote, dat is ek in neef. Ik neam mij sels fűgelboer, mar ik bin ek in sportman en in muzikant. Ik ha fan jongs ôf oan oan fűgelbeskerming dien.”
De Flaeren
Titus de Wolff ging naar de landbouwschool in Leeuwarden (“Ik ha der twa jier op skoalle sitten en doe hie ik it der wol hân; ik ha absolút neat mei Ljouwert”) en naar de landbouwschool in Reduzum, nadat een ‘avontuur’ op de ulo – óók in de Friese hoofdstad - op niets was uitgelopen. Uiteindelijk nam Titus de boerderij waar de familie De Wolff sinds 1874 woont, over van z’n ouders. In 1975 kocht Titus de boerderij van de erfgenamen van de baronesse, die eigenaar was. Titus werd pachter van het bijbehorende land dat hij in 1979 ook kocht. Er kwam meer stalruimte bij de boerderij en ook meer land. Hij liet het eerdere woonhuis afbreken en herbouwen en noemde het Sathe De Flaeren.
Al dy De Wolffen binne in bytsje oars as trochsneed
Twahűndert ljipaaien
Titus is de vierde generatie De Wolff op de boerderij in Flânsum en een levenslang vrijgezelle boer. “Ik ha wolris in pear kear ferkearing hân, mar it waard him dochs net”, zegt de bedachtzame verteller. Hij zit vol met mooie anekdotes, maar heeft ook zijn bedenkingen.
“Myn pakes moasten eartiids op jierbasis twahűndert ljipaaien oan’e lânheare leverje, de Van Harinxma thoe Slootens. Ik ha noch in âld blikje bewarre mei de watten deryn, węr’t ik de aikes yn ferfierde. Twahűndert ljipaaien! Dat is no net mear yn te tinken. De natuer is yn disbalâns rekke. De foksen frette hjir alles op.” De Wolff kan er uitgebreid oer filosoferen, maar of het zin heeft? Te vaak is hij in zijn optiek verkeerd geciteer; daar heeft de boer geen trek meer in. Liever laat hij de oude nagemaakte ‘pronkkeamer’ zien. Het is werkelijk een juweeltje, met prachtige schilderijen, vaak met agrarische taferelen erop afgebeeld. Ook de oude bedstee, in ere hersteld. “Ik ha der oait ien nacht yn slept, mar dat befoel mij dochs net sa goed”, zegt Titus de Wolff lachend. Ook de oude boerenkamer is het bekijken meer dan waard.
‘Pake Titus boeremuseum’
Nadat we uitgebreid in de oude opkamer hebben gestaan wil hij ons nóg wat laten zien en wel de schuur met allemaal oud boerengereedschap, oude melkemmers, houten kruiwagens, een boerenwagen die al een eeuw oud is. En wat te zeggen van de prachtige collectie McCormicks, antieke trekkers. Kortom, een compleet agrarisch museum. “Ik neam it dan ek ‘it pake Titus boeremuseum’”, zegt Titus. Regelmatig was het al te bezichtigen voor publiek. In de verzameling (“Wij hiene in soad romte en wiene nochal bewarderich”) zit ook een bijzonder ‘aardstralenkastje’. “It is in Poverni Reflecta út 1952; dy waarden doe in soad ferkocht as middel tsjin tinkbyldige skealike ierdstrielen. Dy soene syktes feroarsaakt ha. At jim wolle, dan kin jim hjir wol in pear oeren rűndwale en ha dan noch net alles besjoen.”
 |
| |
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
