| |
 |
21 maart om 09:06 |
| |
Kollum Omrop Fryslân 21 maart 2022
Kultsjebreke
Rituelen, ik bin der gek op. Ik bin nyt de enege dy’t fan rituelen houd. In myn omgeving kom ik feul mear lui teugen dy’t heel faak deselde dingen doën en herhale. Je kanne minsen soms úttekene omdat se faste gewoantes hewwe.
Su lang ut mar nyt dwangmatech is, falt der heel plezierech met te leven. Ieder mins het fňlgens mij ok persoanleke partikuliere rituelen. Noem ut om myn part un eigen gelúd. Faak hewwe je ut self nyt eens mear in de gaten.
At ik ergens in un kerk ňf kroech myn fersen en ferhalen fertelle mach begin ik geheid met ut woardsje ‘haré’. Bňlserters sęge dan dat ut helemaal gyn Snekers is, mar dat ik dat stukje taaleigen fan hun lutten hew. Ik gun ut dy oalykoeken graach.
Teruch naar wat groatere rituelen en dan naar gewoantes dy’t ferdwine. Ik bin der der de man nyt na om koste wat kost dingen út ut ferleden doad te knuffelen, mar tňch. Wat foarbij is dat het weest.
De oulopen week hewwe we regelmatech ‘Paneeltsjedach’ had. Ut is un ekwifalent fan ut woard ‘Rokjesdag’. Moai wear dus. En omdat wij sinds foarech jaar sonnepanelen op oans dak lęgen hewwe noem ik su’n son overgoaten dach ‘Paneeltsjedach’. Jum magge ut rechtenfrij brúke.
At ut froeger foarjaar was dan rúkten je dat nyt allienech in de natuur mar ok bij oans thús. Myn moeke deed de Groate Skoanmaak. Der hing un wat aparte sfear in ’e hús. Ut rúkte allemaal naar skoan, naar boenwas. En ut matsjekloppe op ’e ligusterhage was ok su’n ritueel. De koalekachel met de mikaglaskes ging foar un antal maanden út. Kňrtom der hing foarjaar in de lucht.
Bij de brandwearkaserne in Sneek kocht skoenmaker W.K. Adema de kievitseiers op dy’t ferfňlgens in houten kisten met boekweitdoppen gingen. Heel foarsichtech. Dat hat ok wel wat ritueels hoe’t de groenswarte spikkeleikes delfleid wurdden. Bij oans in de buurt waren de jonges fan Lageveen baas eiersoekers. Trouwens Sietse Cnossen, nyt mear onder oans mar met ut noemen fan syn naam leeft hij deur, kon der ok wat fan.
Ik was letterlek un eiersoeker, altyd mar soeke soeke mar ik kon se noait fine…Wel met de houten pols ut laan in om te sloatsjespringen. Dat hoarde helemaal bij dizze tiid fan ut jaar. Dat kearde altyd wear teruch in maart en april.
Over sloatsjespringen sproken, dęr waren ok rituelen bij dy’t beeldende namen kregen su as kultsjebreke, de boareploans, an de meiskes-en jongeskant fan de polsstňk sprine. En swaantsjestippe, ut hele fokabulęr is nňch anwezech.
Deurdat kyndes amper mear ut laan in gaan te pňlsstňkspringen salle dizze rituelen ok ferdwine.
Dęrom is ut goëd om dy dingen fast te lęgen en op te skriëven. Ik doën dat in fersen. Lekker nostalgys en herkenber foar leeftydsgenoaten én foar dy enkele jongeling dy intereseard is en dan met fragen komme.
‘Zeg,wat bedoel je eigenlek met kultjebreken?’
|
| |
