| |
 |
2 mei om 08:34 |
| |
Omrop Fryslân Kollum, 2 mei 2022
Ferhalen
In ut jaar dat ik geboaren wurdde, 1954, públisearde de dichter Leo Vroman syn overbekende gedicht ‘Vrede’, met de beroemde slotstrofe, en ik sitear:
Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen,
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen.
Dizze week en dan spesifyk op 4 mei wurde der wear ferhalen ferteld. Teminsten dat gaat foar mij al jaren op. As jonkje an’e haan fan myn fader met naar ut Oud Kerkhof an’e foët fan’e Groate Kerk bij ut Oarlòchsmonument wurdden de kraansen en bloemen leid. Ut maakte altyd groate indruk op mij. At we thúskwamen, meastal ferklúmd deur de kouwe noarderwyn, kregen we un gebakje fan de Korenbloem. Omdat myn ouders op 4 mei 1938 troud waren.
Dit jaar op 4 mei sal ik op un bysondere manier konfronteard wurde met skrinende ferhalen over de oarlòch in Sneek. Ik hew de ear om tegare met nòch un klein groepke minsen naar de ferhalen fan Meta Lever lústere te maggen. Meta Lever is ondertussen un frou fan 95 jaar. Se fòrmde met har fader Hendrik en har broers Jan en Hendrik ut hart fan wat later bekend wurdde sú de Groep Lever út Sneek. Dy Meta Lever sal de ferhalen fertelle dy’t ik ondertussen al jaren ken, mar woënsdach foar ut earst te horen krij út de moan fan overlevende Meta Lever.
Allinech de ontmoeting met Meta is foar mij al earfol. De ferhalen dy’t Meta har hele leven metdragen het. Seker ut ferhaal over dy noadlottege nacht fan 16 op 17 november 1943, wannear’t de Sicherheitsdienst un overfal doët in ‘e woaning fan de family Lever an ut Kleinsaan 18 in Sneek. Ut ferhaal over Rozet ‘Rosa’ IJzerman, un Joads meiske dat onderdak kreech bij de family Lever, mar in dy bewuste nacht oppakt wurdt krekt as de fader fan Meta.
Beide overleve de kampen dêrna nyt. Krekt as nòch twee broers fan Meta dy’t ok deur de Dútsers fermoard wurdden.
Al dy ferhalen, salle fertelt wurdde. En der is ok ut ferhaal over un andere Joadse onderdúker út Sneek, dy’t de oarlòch wel overleefde. Met un earbetoan an de pleechouders eindeg ik met un gedicht dat ik foar hem en hun skreef. Un fers over un smokkelkyn.
foar de pleechouders
Ids
pas feul later hoarde ik foar ut earst ut ferhaal achter dyn naam
nyt su núver omdatstou de bekendste onbekende wast in Sneek
hoe’t dy groate Ids Hospes op un kouwe woënsdachmòrren in november ‘43
dyn kynderwagen besòrgde bij syn suster in de Ernst Casimirstraat nummer 8
tòt in details las ik dyn dramatise levensferhaal - ut dossier fan bureau O.P.K. -
ferrewech ut dikste fan alle teesurrogaatkyndes dy’t un warm skúlplakje kregen
later sloegst dy ogenskynlek met gemak deur ut leven, dou wast gewoan
één fan oans su’n echte Sneker jonge út ‘e arbeidersbuurt ‘t Sperkhem
over identiteit & su wurdde in de na-oarlòchse jaren amper praten
laat staan over de betekenis fan ouskeid nimmen, dou wast nyt mear
as un plúske in de wyn en gyneen had weet fan dyn latere angstdromen
pas feul later hoarde ik foar ut earst ut ferhaal achter dyn naam
Ids Donald Boot òf was ut tòch David Willem Vischjager ?
|
| |
