 |
|
|
|
 |
|
|
|
| |
 |
10 febrewary om 20:31 |
| |
Oarlňchsferhalen Tweede Weareldoarlňch
In 'e loop fan'e jaren hew ik al heel wat interviews en artikels públiseard over de Tweede Weareldoarlňch. Goëd 25 jaar leden foar ut Sneeker Nieuwsblad, teugenwoardech foar de kranten fan GrootMedia. In'e laatste papieren GrootSneek staat onderstaand interview.
Herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog: Illegale schaatswedstrijd op de Lekmar, yn ‘e Legeaën
ABBENWIERSTERSYL - Het is amper meer voor te stellen maar in 1940, 1941 en in 1942 werden er Elfstedentochten verreden. Een unicum in de geschiedenis. Die van 1940 vond plaats op 30 januari, dus een paar maanden voordat de Duitsers ons land bezetten. De editie van 1941 werd op 6 februari verreden en de zevende Elfstedentocht op 22 januari 1942. Twee Elfstedentochten tijdens de bezettingsjaren. Voor wie er meer over wil weten: er zijn talrijke artikelen en boeken over geschreven. Waar praktisch niéts over te vinden is, is een illegale schaatswedstrijd in de oorlog, op het Lekmeer (sinds 2007 officieel Lekmar geheten), tussen Terherne en Jirnsum. Er deden zelfs onderduikers aan mee.
De Duitse soldaten vonden het allemaal heel interessant, die Elfstedentochten, en er zijn ook foto’s uit die jaren waarop te zien valt hoe de bezetters aan de kant stonden, terwijl de schaatsers voorbij reden op het parcours. Het gebeurde allemaal legaal.
Bűtlân
Wat níét legaal gebeurde was een bijzondere schaatswedstrijd op ’it bűtlân’ in De Legeaën. Sietze Schukking (61) uit Jirnsum (”Eins hjit it hjir fan Abbenwierstersyl!”, zegt hij) kent het verhaal dat zijn mem Sijke vertelde. Sijke Schukking-Brouwer die twee jaar geleden op 86-jarige leeftijd overleed, vertelde het verhaal vaak. We tekenen het verhaal nu op, zoals Sietze Schukking het vertelt.
Hjir sieten nochal wat minsken űnderdűkt op al dy pleatsen; allegear moai achterôf yn it bűtlân
Schukking: “Pake en beppe hiene it der faak oer en mem hat it ek mear as ien kear ferteld, miskyn hjir en dęr wat ynkleurd troch de tiid, want se waard yn 1937 berne, en de riderij hat óf yn 1942, óf yn 1943 west. Mem wie dus noch sa’n famke. Se fertelde dat se mei pake nei dy riderij ta west wie. En dat hie yndruk op har makke. Net sa frjemd, fansels, want der wiene wol sechstich minsken.”
Underdűkers
Zestig mensen op het meer. Al die deelnemers waren toch nooit allemaal ‘eigen inwoners’? “Klopt”, zegt Sietze. “Yn’e Twadde Wrâldoarloch sieten hjir nochal wat minsken űnderdűkt op al dy pleatsen; allegear moai achterôf yn it bűtlân. Al dy diken, dy’t der no lizze, wiene der noch net.
De omjouwing liende him der dęrom fansels ek hiel goed foar űnderdűkers. De pleats fan pake Sietze en beppe Fokelina Brouwer, dy’t hjir ien pleats fierderop wennen fan węr’t wij no wenje, stie midden yn it lege lân en is yn’e tritiger jierren boud, in tsjerkepleats, węr’t pake buorke. Achter de pleats hiest in feart en dy kaam út op’e Sâlte Gręft en de Lekmar dy’t der leit. Dy Lekmar is in soarte fan oerbliuwsel fan in útrinner fan’e Snitsermar. De boeren fearen hjir yn preamen om by harren bűtlân te kommen. Se kamen út Terherne, Jirnsum, Poppenwier, Tersoal, Sibrandabuorren, it wie typysk bűtlân mei dęryn de Lekmar, węr’t it lân fan pake ek tsjinoan lei.”
Grutte koartebaan wedstryd
“En op dy Lekmar waard dus yn’e oarlochsjierren in koartebaan hurdriderij organisearre. Op himsels net sa apart, want ús mem fertelde faak dat sij dęr mei har suster ek regelmjittich te finen wie. In prachtich plak om te boartsjen. Fiskje, kampeare űnder in droechrek mei in kowedek der oer en at der iis lei, waard der ek riden. Se bűnen achter de pleats op, de feart del en sa nei de Lekmar.
Mem hat ús faak it ferhaal fan dy grutte koartebaan riderij fertelt; wy soene no sizze dat se der in ‘actieve herinnering’ oan hie. It makke yndruk. Dat der safolle űnderdűkers oan meidiene, wie oan’e ien kant wol opfallend. Want gewoanwei sieten dy dochs echt op’e pleatsen ferstoppe. Hoe minder folk it wist, hoe better. Mar winterdeis, sa’n riderij midden yn’e oarlochstiid wie fansels in bűtenkânske omris echt aktyf te węzen. En trochdat De Legeaën eins mar fan twa kanten út te berikken wie, fanút Snits en fanút Raerd, koene jo de Dútsers aardich oankommen sjen. Der wie hjir in soad ferset en űnderdűkers, benammen foar de Arbeitseinsatz.”
Zijn er nog foto’s of andere tastbare herinneringen?
Het verhaal van mem over die bijzondere schaatswedstrijd maakt indruk bij Sietze Schukking. En omdat Schukking die verhalen, die het gewone alledaagse leven weergeven, wil bewaren, staat het ook opgetekend op een paneel op een van de vele picknickbanken in de nabijheid van de Lekmar, bij de Sâlte Gręft, aan de Griene Dyk en de Wjitteringswei.
Hoe minder folk it wist, hoe better
Een verslag van de wedstrijd is er niet, laat staan een foto van de sportieve gebeurtenis. Met het korte verhaal en een mooie illustratieve tekening moeten voorbijgangers het doen. Of het moet zo zijn dat er toch nog bronnen zijn, die het verhaal van de Brouwers benadrukken in beeld of geschrift. “Dat soe wol hiel moai węze”, zegt Sietze Schukking, terwijl hij vanaf de Griene Dyk uitkijkt over de Lekmar. Het kleine binnenmeer is nu een natuurgebied met allemaal riet en herbergt ook veel vogels. De Lekmar is in beheer bij It Wetterskip Fryslân en niet vrij toegankelijk.
Wat zou het mooi zijn als er nog aanvullende informatie over de kortebaan wedstrijd op de Lekmar zou zijn. Reacties hierover mogen naar redactie@grootsneek.nl.
 |
| |
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
